کتاب درآمدی بر فهم روشمند اسلام

کتاب درآمدی بر فهم روشمند اسلام، ترجمه کتاب «مدخل الی فهم الاسلام» از استاد یحیی محمد است که خود، مقدمه و درآمدی است بر زنجیره تلاش فراگیر و دیرپای این دانشور احیاگر در زمینه فهم امروزین و پویا از اندیشه اسلامی و سازگارسازی آن با نگره های دنیای معاصر در قلمرو چهارچوب و اصول شریعت، با نام «المنهج فی فهم الاسلام». وجه امتیاز این اثر از دیگر تلاش های هم عرصه آن است که سعی بیشتر دارد تا روش شناسانه و متدیک به این قلمرو درآید و از آن بیرون شود و دستگاهی منسجم برای فهم دین و نقد آراء و انظار دانشوران بزرگ در این باب ارائه دهد. خواننده می تواند در کشاکش این تلاش پربار و پردامنه که بر صدها منبع بر رفرنس علمی و اصیل استوار است، با اندیشه های بسیاری از دین اندیشان قدیم و جدید، از اهل سنت و شیعیان و دیگر گرایش های درون دینی، از نزدیک و بی واسطه آشنا شود؛ به ویژه عرضه و طرح و نقد علمی اندیشه های پرآوازه احمد عابد الجابری و دانشوران هم اندیشه او در این قلمرو بسیار مغتنم است.

نویسنده، خود، می گوید:«پژوهش ما درباره اندیشه اسلامی، به صورت یک دستاورد معرفتی صرف، برای خوانش این اندیشه کافی نیست و راهبرد بنیادینی که در این اثر به کار می بریم، کاوش درباره «فهم اسلام» با راه هایی معرفتی است که در این جا مطرح شده یا می شود. در این صورت، به دو هدف اساسی به صورت هم زمان دست می یابیم؛ از جهتی به شناختی اپیستمولوژیک و روشمند از تمدن و سنت و تراث دست می یازیم – که در اندیشه معاصر بدان بهای ویژه ای داده اند – و دیگر آن که کوبه دروازه پژوهش «فهم اسلام» را از راه هایی معرفتی که برای این مهم عرضه شد و ویژه این موضوع هستند، می کوبیم. اما با این همه می ماند که تراث به ذات خود، در این پژوهش، موضوعیت ندارد؛ بلکه روش مخصوص فهم این تراث مدنظر است، پس تراث به عنوان«موضوعی برای غیرخود» نه «موضوعی بذاته» مطرح است.

هدف کتاب درآمدی بر فهم روشمند اسلام، مطرح کردن مجموعه مقدمه هایی است که پیش از ورود به هرگونه تلاش درباره سبک و روش فهم موضوع ضروری می نمایند. بدین علت که این عمل تابع مجموعه ای از قواعد «منطقی» و شرط های معرفتی قبلی و پیشینه ای است – که بدون آن ها هرگز به سرانجام نمی رسیم – چنان که در این اثر آشکار است و آن را مقدمه و مدخلی کاملاً منطقی می دانیم که هرگونه پژوهشی که در این مایه ها است، از آن بی نیاز نیست. علاوه بر این، در این کاوش، برآنیم که راه های ممکنی به دست دهیم برای ارائه جایگزین ها و بدل هایی مناسب جهت فهم شوه های «منطقی» با هدف به دست آوردن راه حلی برای بحران تمدنی که در آن به سر می بریم؛ چراکه هر انقلاب بزرگ تمدنی بدون حل مشکل ساختاری «فهم» تحقق نمی یابد.

کتاب در سه بخش سامان یافته است:

بخش نخست: زمینه سازی آشنایی با دانش طریقت و فهم خطاب

بخش دوم: درآمدی بر نظام وجودی

بخش سوم: درآمدی بر نظام معیاری