کتاب الکترونیکی از دهه ۱۹۹۰ در جهان آغاز به کار کرد و اکنون به یکی از نسخه‌های مورد علاقه مخاطبان تبدیل شده است. کتاب الکترونیکی در واقع نسخه دیجیتال یک کتاب است که می‌توان آن را روی دستگاه‌های الکترونیکی مانند کامپیوتر، تبلت، موبایل، کتابخوانهای اختصاصی و… به جای کاغذ مطالعه کرد. این کتاب‌ها امکانات پیشرفته‌ای برای مطالعه ارائه می‌دهند مانند امکان تغییر اندازه فونت، یادداشت گذاری، هایلایت و از همه مهمتر جستجو. با توجه به عدم نیاز به چاپ فیزیکی از طریق یک موبایل یا کتابخوان می‌توان به هزاران کتاب دسترسی داشت. اگر شما هم از طرفداران ایبوک‌ها هستید و به خرید کتاب الکترونیکی علاقه دارید، با ما همراه باشید. در ادامه تاریخچه، مزایا و معایب این نوع کتاب ها را بررسی می‌کنیم.
کتابهای الکترونیکی عملا از دهه ۱۹۹۰ رسما شروع به کار کردند ولی مدت‌ها قبل ایده آنها شکل گرفته بود. این کتاب ها امروزه به محبوبیت زیادی رسیده‌اند.
ایبوک‌ها از فناوری‌های دیجیتال در حوزه نشر بودند که تحول عظیمی ایجاد کردند. مفهوم کتاب الکترونیکی به دهه‌ها قبل از ظهور کامپیوترهای شخصی باز می‌گردد. وانوار بوش را می‌توان پدر معنوی کتابهای الکترونیکی دانست. وانوار در سال ۱۹۴۵ مفهوم ممکس memex را در مقاله‌ای با عنوان همانطور که ممکن است بیندیشیم در مجله آتلانتیک منتشر کرد. او اولین فردی بود که این نظریه را ارائه کرد. این دستگاه تئوریک هرگز ساخته نشد ولی ویژگی‌هایی که معرفی کرده بود امروزه در کتابهای الکترونیکی مشاهده می‌شود از جمله ارتباط بین متون و دسترسی غیرخطی به اطلاعات. این فقط یک رویای دیجیتالی بود که از نظر تئوری بیان شد. او تصور می‌کرد در این دستگاه این امکان وجود دارد که تمام کتاب‌ها، سوابق و ارتباطات انسانی ذخیره شود که امروزه با گسترش اینترنت محقق شد.
در سال ۱۹۷۱ مایکل هارت پدر کتابهای الکترونیکی تصمیم گرفت در کامپیوتری که به آن دسترسی داشت اعلامیه استقلال آمریکا را ذخیره کند اما این اقدام به ظاهر ساده تاریخی شد و اولین کتاب الکترونیک جهان با حجم ۵ کیلوبایت شد. آغاز جنبشی برای دیجیتالی کردن کتابهای دارای حق نشر آزاد از طریق این اقدام شکل گرفت. در دهه ۱۹۶۰ با گسترش کامپیوترها پروژه‌هایی مانند پروژه گوتنبرگ آغاز شد که هدف آن دیجیتال کردن کتابهای عمومی بود.
پس از آن در دهه ۱۹۸۰ نوآوری‌هایی، زمینه ساز ایجاد کتابهای الکترونیکی شد از جمله:
فناوران اولیه ۴ اصل بنیادین دیجیتالی شدن متن، ذخیرسازی فشرده، قابلیت حمل و ارتباط متون را ایجاد کردند که امروزه پایه کتابهای الکترونیک هستند.
در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با پیشرفت فناوری، فرمت‌های مختلف TXT (متنی ساده)، PDF (توسط ادوبی در ۱۹۹۳)، HTML (برای نمایش در وب) برای کتابهای الکترونیکی گسترش یافت و دستگاه‌های اختصاصی برای خواندن کتابهای الکترونیکی ایجاد شدند. اولین کتابخوانهای دیجیتال توسط شرکت‌های Nuvo Media و Rocket eBook در سال 1998 ساخته و عرضه شدند.
در واقع دهه ۱۹۹۰ انقلاب واقعی برای کتابهای الکترونیکی آغاز شد. در این دهه نوآوری‌های کلیدی مانند ظهور فرمت‌های دیجیتال، برنامه‌های کتابخوان و آزمایشه‌ای اولیه دستگاه اختصاصی سبب گسترش این نوع کتاب‌ها شد و تجاری سازی اولیه توسط آمازون صورت گرفت. آمازون در سال ۱۹۹۵ تاسیس شد و ابتدا فقط کتاب چاپی می‌فروخت ولی اکنون به مرجع کتابهای آنلاین تبدیل شده است. می‌توان گفت نخستین کتابهای الکترونیکی تجاری در اواخر دهه ۱۹۹۰ ایجاد شدند. آمازون در سال ۲۰۰۷ کتابخوان کیندل را معرفی کرد که توانست تحولی عظیم در صنعت کتاب الکترونیکی ایجاد کند. پس از آن با گسترش اینترنت و افزایش اپلیکیشن‌های موبایل، دسترسی به کتابهای الکترونیکی ساده‌تر شد.
دهه ۲۰۱۰ رشد انفجاری سلطه کتابهای دیجیتال اتفاق افتاد و فروش کتابهای الکترونیکی در آمریکا و اروپا افزایش چشمگیری داشت. عواملی مانند قیمت پایین‌تر نسبت به کتابهای چاپی، دسترسی فوری و قابلیت حمل آسان از جمله عوامل افزایش محبوبیت این کتاب‌ها بود. از اواخر ۲۰۱۰ تا امروز جایگاه کتابهای الکترونیکی تثبیت یافت و امروزه این کتاب‌ها سهم بزرگی از بازار نشر را در اختیار دارند.
اما در ایران چگونه کتابهای الکترونیکی وارد شدند؟ در ایران کتابهای الکترونیکی با تاخیر نسبت به جهان وارد شدند و در دهه ۱۳۷۰ اولین گام‌ها برای دیجیتالی کردن کتاب‌ها برداشته شد. بیشتر در ابتدا برای متون ادبی و مذهبی بود و در سال ۱۳۸۰ پروژه گوتنبرگ فارسی با هدف دیجیتالی‌سازی کتابهای فارسی راه اندازی شد و کم کم ناشران به فکر انتشار نسخه‌های الکترونیکی افتادند. در دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ با گسترش اینترنت و گوشی‌های هوشمند استقبال این کتاب‌ها بیشتر شد و پلتفرم‌هایی در این حوزه شکل گرفتند. یکی از مسائلی که هنوز در مورد این کتاب‌ها وجود دارد حقوق مولف و مشکلات کپی رایت است که امیدواریم در آینده رفع شوند. امروزه در ایران هم با توجه به افزایش دسترسی‌ها و آگاهی عمومی، این کتاب‌ها محبوبیت زیادی دارند و بسیاری از افراد از آنها استفاده می‌کنند.
به طور کلی در دهه ۲۰۱۰ در جهان و در دهه ۱۳۹۰ در ایران کتابهای الکترونیکی به اوج محبوبیت خود رسیدند. اکنون این کتاب‌ها بخش مهمی از صنعت نشر هستند و با پیشرفت فناوری، بهبود زیرساخت‌ها و افزایش آگاهی عمومی آینده آنها روشن به نظر می‌رسد. بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید خصوصاً هوش مصنوعی، امکان شخصی‌سازی، واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده و… می‌توانند در بهبود جایگاه این کتاب‌ها موثر باشند.
امروز بسیاری از افراد به دلیل مسائل شخصی درگیری‌ها و دغدغه‌های بیشتری دارند و ممکن است زمان کافی برای مطالعه کتابهای چاپی یا امکان حمل آنها را نداشته باشند. برای همین کتابهای الکترونیکی و البته صوتی با امکان مطالعه در هر زمان و مکان توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند.
همچنین گسترش اینترنت و افزایش دسترسی به دستگاه‌های هوشمند و الکترونیکی در میزان استفاده از این کتاب‌ها موثر بوده است. در ادامه بیشتر به دلایل محبوبیت این کتاب‌ها و معایب آن می‌پردازیم.
یک گوشی موبایل برای دسترسی به یک کتعابخانه بزرگ کافی است. شما با یک گوشی هوشمند می‌توانید در یکی از پلتفرم‌های موجود عضو شوید و کتابهای مختلف را با قیمت پایین‌تر از نسخه‌های چاپی تهیه و مطالعه کنید.
به محض خریداری این نوع کتاب‌ها شما امکان مطالعه خواهید داشت. زمان امروزه بسیار مهم است. شما با مطالعه این کتاب‌ها دچار هیچ هدررفت زمانی نخواهید شد. بلافاصله پس از خریداری می‌توانید به آنها در هر زمان و مکانی دسترسی داشته باشید و مطالعه نمایید.
حتی امروزه برای نسخه‌های چاپی با توجه به اهمیت زمان روش‌های خرید آنلاین کتاب محبوبیت بیشتری به نسبت روش‌های حضوری دارند زیرا افراد از طریق آن به راحتی می‌تواند اطلاعات کتاب‌ها را مطالعه کنند، کتاب مورد علاقه خود را انتخاب کنند، سفارش دهند و درب منزل تحویل بگیرند بدون آنکه زمان زیادی را برای خرید کتاب صرف کنند.
این نوع کتاب‌ها همچنین دوستدار محیط زیست هستند و با توجه به اهمیت محیط زیست بهتر است استفاده از این کتاب‌ها گسترش یابد.
وقتی یک کتاب چاپی رو مطالعه می‌کنید ممکن است اگر بعدها بخواهید در آن دنبال موضوعی بگردید، برایتان کار دشواری باشد. ولی با کتابهای الکترونیکی شما این امکان را دارید که به راحتی داخل کتاب جستجو کنید، یادداشت بگذارید، هایلایت کنید، اندازه فونت را برای خوانایی بهتر تغییر دهید و… پیش بینی می‌شود در آینده این امکانات شخصی سازی بیشتر و بیشتر شود.
یکی از مشکلات این کتاب‌ها وابستگی به دستگاه الکترونیکی است و ممکن است اگر گوشی شما باتری نداشته باشد، نتوانید مطالعه کنید. همچنین حس لمس کاغذ و ورق زدن فیزیکی که یک احساس نوستالژی برای همه ما دارد را منتقل نمی‌کنند. موقع استفاده طولانی مدت نیز ممکن است چشم را خسته کنند. البته این معایب در مقایسه با مزایا و امکاناتی که ارائه می‌دهند قابل چشم پوشی است.
فرمت های اصلی ایبوک‌ها عبارتند از:
کتابهای الکترونیکی به نسبت کتابهای صوتی به دلیل امکانات شخصی‌سازی مانند هایلایت و یادداشت گذاری و مطالعه چشمی برای کتابهای آموزشی، دانشگاهی و درسی مناسب هستند. همچنین برای کتابهای عمومی مانند رمان تاریخ، فلسفه، توسعه فردی و… نیز به دلیل دسترسی آسان و امکان مطالعه در هر زمان و مکان مناسب هستند. از این رو می‌توان گفت این کتاب‌ها برای انواع کتاب در انواع شرایط می‌توانند کاربردی باشند.
افزایش سرعت مطالعه به بهبود یادگیری و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. از این رو این موضوع حائز اهمیت است و روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی برای آن وجود دارد...
2024-11-11 17:11:06 بیشتر بخوانید
نمایشگاه کتاب به دلیل جنبه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی حائز اهمیت هستند. این نمایشگاه‌ها مجموعه متنوعی از آثار را دارند وفرصتی مناسب برای مشاهده و..
2024-11-11 17:33:05 بیشتر بخوانید
کتاب‌ها در زندگی ما مهم هستند و می‌توانند سبب افزایش خودآگاهی و اطلاعات ما شوند. . همچنین قدرت یادگیری و خلاقیت ذهنی ما را تقویت می‌کنند. سالانه ..
2024-11-11 17:42:58 بیشتر بخوانید
ارزش‌ها و باورهای یک فرهنگ معمولاً از ادبیات آن سرچشمه می‌گیرد. در طول سال‌ها آثار ادبی، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را به عنوان ابزاری قدرتمند برای تغییر ...
2024-11-19 13:39:32 بیشتر بخوانیدکتاب به سبد خرید افزوده شد!
امکان افزودن تعداد بیشتر به سبد خرید وجود ندارد!
