کتاب انسان سوژه گونه

انسانها، به مانند هم فکر نمی کنند، شبیه هم احساس نمی کنند، و به مانند هم رفتار نمی کنند، زیرا به مانند یکدیگر نیستند. در واقع، انسانها دارای درجات متفاوت از آگاهی هستند. تعدادی ناآگاه، تعدادی کم آگاه و تعدادی از آگاهی زیادی برخوردار هستند. هر چقدر انسانها در هر جامعه ای، ناآگاه تر باشند، مُنفعل تر یا به زبانی، فرد هستند و محصور و مطیعِ ساختار خواهند بود. بر عکس، هر چقدر انسانها از آگاهی بیشتری برخوردار باشند، به سمت سوژه شدن یا بازیگری خلاق در مقابل ساختارها بوده و مطیع بی چون و چرای خواسته های ساختارها نخواهند بود. در نتیجه، ساختارها پویاتر شده و پیشرفت و توسعۀ پایدار محصول آن جامعه خواهد شد. عامل کلیدی که در آگاه شدن یا سوژه شدن انسانها نقش مهمی ایفا می کند، نقش فرهنگ غنی یا سرمایۀ فرهنگی آنها می باشد.