در این مقاله به معرفی انواع ژانرهای رمان می‌پردازیم. رمان یک قالب ادبی پرطرفدار است که طیف گسترده‌ای از سبک‌های نگارشی و ژانرها را در بر می‌گیرد. از این رو مخاطبان با سلایق مختلف معمولاً رمان‌هایی متناسب با ژانر مورد علاقه خود می‌توانند جهت مطالعه پیدا کنند. ژانر به دسته ای از ادبیات اشاره دارد که تعیین می‌کند نویسنده چه چیزی می‌نویسد و چگونه آن را می‌نویسد. ژانرهای کتاب سبک، تکنیک ادبی، لحن، محتوا یا قالب‌ها را توصیف می‌کنند. هر ژانر سبک، لحن، عناصر و ابزارهای داستان‌سرایی خاص خود را دارد. به صورت کلی آمار دقیقی از تعداد ژانرها وجود ندارد ولی طبق اسنادی حدود ۵۰ ژانر اصلی و تا ۱۱۰ زیر دسته برای آنها وجود دارد. ما در این مقاله به مهمترین ژانرهای ادبی پرطرفدار می‌پردازیم. اغلب این ژانرها در رمان فارسی و در ادبیات جهان و رمان‌های خارجی مشترک هستند. اما از نظر میزان محبوبیت، نوع نگارش، نوع دیدگاه و… برخی از آنها متفاوت می‌باشند. در ادامه انواع انواع ژانرهای رمان معرفی می‌شود.
از اصلی‌ترین ژانرهای رمان، رمانتیسم و عاشقانه است. این ژانر در بین مخاطبان ایرانی و جهانی طرفداران زیادی دارد. معمولاً داستان آنها شامل احساسات شدید و کشمکش‌های عاطفی می‌باشد. تمرکز این رمان روی روابط عاطفی است و عناصری مثل عشق اول، دلدادگی و جدایی‌های دردناک از مولفه‌های کلیدی آن محسوب می‌شوند. توصیفات و شخصیت پردازی در این ژانر لازم است بسیار دقیق و با احساسات فراوان همراه باشد. این ژانر به زیر شاخه‌های متعددی از جمله عاشقانه مدرن، عاشقانه تراژیک، عاشقانه تاریخی و… تقسیم می‌شود. از نمونه‌های آن می‌توان به “غرور و تعصب” اثر جین آستن، “سووشون” سیمین دانشور، “چشم‌هایش” بزرگ علوی اشاره نمود.
این نوع رمان‌ها در بستر رویدادها و دوره‌های واقعی گذشته نوشته می‌شوند. در آنها ممکن است یک داستان تاریخی روایت شود و گاهی این داستان تاریخی می‌تواند با تخیل نویسنده ترکیب شود. شخصیت‌ها نیز می‌توانند از شخصیت‌های واقعی تاریخی باشند. این ژانر برای علاقه‌مندان به تاریخ جذاب است. نویسندگان می‌توانند در این ژانر با ترکیب واقعیت و تخیل تصویری زنده از گذشته را ارائه دهند. از نمونه‌های آن می‌توان به ”بینوایان” ویکتور هوگو و ”افسانه قاجار” حمزه سردادور اشاره کرد.
این ژانر از مهمترین شاخه‌های ادبیات است که به بررسی ساختارها، مشکلات جامعه و مسائل اجتماعی با نگاهی انتقادی می‌پردازد. یک رمان اجتماعی می‌تواند به یک موضوع یا گروه خاص اجتماعی تمرکز داشته باشد یا مسائل کلی اجتماع را در بر بگیرد. هدف اصلی این نوع رمان‌ها بیدارسازی وجدان اجتماعی است. این ژانر با استفاده از سبک رئالیسم، تصویری بی‌پروا از جامعه را ارائه می‌دهند.
”همسایه‌ها” اثر احمد محمود، ”بینوایان” اثر ویکتور هوگو از نمونه‌های درخشان رمان‌های اجتماعی هستند. ”همسایه‌ها” زندگی طبقه کارگر در جنوب ایران را به تصویر می‌کشد و ”بینوایان” فقر و عدالت فرانسه را در قرن ۱۹ بررسی می‌کند. رمان‌های اجتماعی معمولاً پیام یا نقد اجتماعی واضحی دارند.
اگر اهل مطالعه هستید و می‌خواهید رمان یا هر کتاب دیگری را خریداری نمایید، می‌توانید در پنجره کتاب مد نظر را جستجو کنید و سفارش دهید. ما در پنجره سعی کرده‌ایم بستری فراهم کنیم تا شما عزیزان بتوانید با خرید آنلاین کتاب، به راحتی کتاب مد نظر را تهیه نمایید.
گاهاً رمان‌های اجتماعی و رئالیسم با هم اشتباه گرفته می‌شوند اما لازم است بدانیم که این دو با اینکه اشتراکات و ارتباطات تنگاتنگی دارند، ولی با هم یکسان نیستند و تفاوت‌هایی دارند.
رئالیسم یا واقع‌گرایی، یک سبک ادبی است که هدف آن نمایش واقعیت عینی و روزمره می‌باشد، بدون اغراق و رمانتیک‌سازی. اما رمان اجتماعی یک ژانر ادبی است که تمرکز اصلی آن مسائل جامعه و موضوعات و دغدغه‌های اجتماعی می‌باشد. رئالیسم لزوماً اجتماعی نیست، مثلاً یک رمان رئالیستی می‌تواند درباره زندگی شخصی یک فرد بدون مسائل کلان جامعه باشد. ”کشتن مرغ مقلد” اثر هارپر لی از نمونه‌های این ژانر است.
بسیاری از رمان‌های اجتماعی از سبک رئالیسم استفاده می‌کنند. به طور مثال ”کلیدر” محمود دولت آبادی سبک رئالیسم است و ”سووشون” ترکیب رئالیسم و نقد اجتماعی می‌باشد. رمان‌های واقع‌گرایانه گاهی با پایان‌های باز نوشته می‌شوند تا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشند و خواننده را به تفکر وادارند. این رمان‌ها بر عمق شخصیت‌ها، روابط انسانی و مسائل اجتماعی تمرکز دارند و سعی در بازتاب زندگی واقعی دارند.
شاخه افراطی واقع‌گرایی است که با تاثیرپذیری از نظریه‌های علمی به بررسی جبرگرایانه زندگی انسان می‌پردازد. با نگاهی علمی و بی‌طرفانه پست‌ترین و خشن‌ترین جنبه‌های زندگی را با جزئیات دقیق توصیف می‌کند. ”ژرمینال” اثر امیل زولا با توصیف زندگی فلاکت بار معدنچیان نمونه بارز ناتورالیسم است. در ادبیات فارسی نمونه‌های این ژانر کمیابند و از معدود نمونه‌های آن می‌توان به ”ترس و لرز” اثر غلامحسین ساعدی اشاره کرد که نمایش فلج کنندگی ترس جمعی در جوامع استبدادی است.
این ژانر معمولاً از عناصر فراطبیعی مانند هیولاها، اتفاقات ماوراءالطبیعه، روان پریشی، جنون و… برای ایجاد فضایی ترسناک استفاده می‌کنند. آنها معمولاً توصیفات تاریک و پیچیده دارند و سعی می‌کنند حس ناامنی و وحشت را القا کنند. ”دراکولا” اثر برام استوکر، ”رستاخیز” اثر استیون کینگ از نمونه‌های بارز این ژانر هستند. تعلیق و غافلگیری از ویژگی‌های اصلی این ژانر است و روند داستان به گونه‌ای نوشته می‌شود که خواننده را در حالت اضطراب مداوم نگه دارد. گاهاً با ژانرهای فانتزی و علمی تخیلی نیز ترکیب می‌شوند. در ایران این ژانر کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما از نمونه‌های آن می‌توان به ”آتش بدون دود” اثر نادر ابراهیمی با موضوع ناشناخته‌های طبیعت و ارواح سرگردان یا ”کولی کنار آتش” اثر منیرو روانی پور با موضوع ترس‌های ناشی از افسانه‌های جنوب ایران اشاره کرد.
این نوع رمان‌ها معمولاً حول محور یک معما یا یک جرم شکل می‌گیرند و در آنها سعی می‌شود با پیچیدگی‌های هوشمندانه مخاطب را مجذوب کنند. سرنخ‌ها، انگیزه‌ها و غافلگیری عناصر اصلی این نوع رمان هستند. زیرشاخه‌های آن مانند نوآر (سبک معمای تاریک و کارآگاهی) و تریلر روانشناختی (تمرکز بر ذهن مجرم و قربانی) به غنای این ژانر افزوده‌اند. ”شرلوک هولمز” اثر آرتور کانن دویل یک رمان خارجی معروف در ژانر جنایی معمایی است. این ژانر نیز در آثار فارسی کمتر دیده می‌شود اما یکی از نخستین نمونه‌های موفق در این زمینه ”دختر کشی” اثر عباس معروفی است که درباره قتلی مرموز می‌باشد. برخی از رمان‌های معمایی فارسی به جای تکیه صرف بر حل معماهای پلیسی بر ابعاد روانشناختی و اجتماعی تمرکز می‌کنند مانند ”رازهای سرزمین من” اثر رضا براهنی.
این رمان‌ها به بررسی عمیق احساسات، ذهن و روحیات شخصیت‌ها می‌پردازند. این ژانر بیشتر بر پایه تحولات روانی و احوالات درونی شخصیت‌ها است و کمتر به رویدادهای بیرونی می‌پردازد. یکی از نمونه‌های برجسته این حوزه ”جنایت و مکافات” داستایوفسکی می‌باشد. در این ژانر لایه‌های پیچیده ذهن و روان شخصیت‌ها کشف می‌شوند. در ادبیات معاصر ایران، این رمان‌ها با تم اگزیستانسیالیستی و پرسش‌های فلسفی همراه هستند. یکی از تفاوت‌های رمان روانشناختی فارسی با رمان روانشناختی غربی این است که فقط بر فردیت محض و روانکاوی شخصی تمرکز ندارند و ترکیبی از روانشناسی فردی و مسائل جمعی را به تصویر می‌کشند. در رمان‌های روانشناختی اغلب از تکنیک‌های روایی مانند تک‌گویی درونی و جریان سیال ذهن با طرح سوالات هستی‌شناسسی و بحران هویت استفاده می‌شود.
رمان ماجراجویی، اغلب بر پایه اکتشافات، چالش‌های فیزیکی و سفرهای پرمخاطره شکل می‌گیرند. این رمان‌ها حس هیجان و کشف ناشناخته‌ها را به خواننده منتقل می‌کنند. قهرمان این داستان‌ها معمولاً برای یافتن گنج یا کشف یک سرزمین یا نجات یک فرد وارد سفری خطرناک می‌شوند. این رمان‌ها ممکن است با صحنه‌های اکشن، نبردهای فیزیکی، تعقیب و گریزها، قرارگیری در موقعیت‌های حساس و مواجهه با نیروهای طبیعی همراه باشند. از نمونه‌های آن می‌توان به ”جزیره گنج” رابرت لویی استیونسون، ”کنت مونت کریستو” الکساندر دوما و ”سفر به گرای ۲۷۰ درجه” احمد دهقان اشاره کرد.
این رمان‌ها بر پایه جادو و اسطوره استوار هستند و در دنیاهای خیالی با قوانین جادویی، موجودات افسانه‌ای و قهرمانان اسطوره‌ای روایت می‌شوند. از بارزترین نمونه‌های این دسته ”هری پاتر” اثر جی کی رولینگ و ”بازی تاج و تخت” اثر جورج آر آر مارتین هستند. ادبیات اساطیری در ایران ریشه‌دار است ولی با این حال آثار کمتری در این حوزه تولید شده‌اند. رمان فانتزی ایرانی جوان است و در حال شکوفایی می‌باشد. نمونه‌هایی از این نوع داستان در ادبیات فارسی عبارتند از ”افسانه آفرین” سارا عرفانی و ”نبرد اورنگ” امیرحسین خورشیدفر.
این رمان بر پایه فناوری‌های پیشرفته و آینده استوار هستند و به تاثیر علم و تکنولوژی در جامعه و انسانیت می‌پردازند. از موضوعات محبوب این ژانر می‌توان به هوش مصنوعی، سفر در زمان، کهکشان‌ها، دنیاهای موازی و زندگی فرازمینی اشاره کرد. پیش بینی آینده و ارائه سناریوهای احتمالی برای تحولات علمی از جذابیت‌های این ژانر است. این رمان‌ها در ایران معمولاً تلفیقی از فناوری و مسائل بومی هستند. در جهان گستره وسیع‌تری از زیر شاخه‌های ژانر علمی تخیلی وجود دارد.
”تهران شهر بی آسمان” عصب محمد حسن شهسواری با موضوع تهران آینده با آسمان خراش‌های غول‌آسا و ”من ربات” اثر وحید پاک طینت با موضوع همزیستی انسان‌ها و ربات‌ها از نمونه رمان‌های فارسی علمی تخیلی هستند. از نمونه‌های خارجی نیز می‌توان به رمان ”سه گانه مسائل” لیو سیسین با موضوع تماس با تمدن فرازمینی و بحران فیزیک کوانتوم، ”دونده مارپیچ” اثر جیمز دشنر با موضوع نوجوانان در دنیای پسا اپیدمی با معمای مارپیچ‌های مرگبار اشاره کرد.
این رمان‌ها با هدف سرگرمی و جذب مخاطبان گسترده نوشته شده و چندان درگیر عمق و پیچیدگی نمی‌شوند و بر سادگی و جذابیت داستان تاکید دارند. رمان ”بامداد خمار ” اثر فتانه حاج سید جوادی از نمونه‌های موفق ادبیات عامه پسند ایرانی محسوب می‌شود. امروزه این ژانر در بین ایرانیان بسیار محبوب است. این ژانر زبانی ساده و درک آسان دارد و پایان بندی‌های آن قابل پیش‌بینی است.
این سبک در ادبیات فارسی و جهانی حضور پررنگی دارد و به یک اقلیم خاص می‌پردازد. در این نوع بر فضاسازی جغرافیایی، فرهنگی، بومی و زندگی روستایی تمرکز می‌شود. ممکن است در آنها از گویش‌ها و اصطلاحات محلی نیز استفاده شود. در ادبیات جهان این سبک به عنوان ادبیات منطقه‌ای شناخته می‌شود و از نمونه‌های آن می‌توان به ”آنا کارنینا ” اثر لئو تولستوی و ”زیر درختان سبز ” اثر توماس هاردی اشاره کرد. از نمونه‌های بارز فارسی آن ”کلیدر ” محمود دولت آبادی و ”نخل‌های بی سر ” قباد آذرآیین می‌باشند. با گسترش شهرنشینی، این سبک امروز کم کم به ادبیات نوستالژیک تبدیل شده است.
رمان اساطیری با الهام از اسطوره‌ها و حماسه‌های کهن شکل می‌گیرند. این ژانر در ادبیات جهان و در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد. از نمونه‌های آن در ادبیات جهان می‌توان به ”چکش ثور ” اثر ریک ریوردن و از نمونه‌های فارسی می‌توان به ”رستم و سهراب” بازنویسی محمود دولت آبادی اشاره کرد. این نوع رمان‌ها مفاهیمی چون تضاد خیر و شر، تکامل فردی و گذر از مرزهای ناشناخته را در بر می‌گیرند و مانند پلی میان گذشته و حال هستند. رمان‌های اساطیری با الهام از روایات باستانی، به بازسازی خلاقانه افسانه‌ها در قالبی نو می‌پردازند.
کتاب‌های مصور یا Graphic Novel نیز می‌گویند این داستان‌ها با ترکیب تصاویر هنری و متن تولید می‌شوند و تاکید بر صفحه آرایی خلاقانه دارند. موضوعات این رمان‌ها گسترده است و موضوعاتی مانند ابرقهرمانی، فانتزی، تاریخی و… را در بر می‌گیرند. با ورود ابر قهرمان‌ها به داستان‌ها این کتاب‌ها محبوبیت بیشتری یافتند.
”بتمن، سال‌های تاریک شوالیه ” اثر فرانک میلر از نمونه‌های خارجی و ”پرسپولیس ” اثر مرجان ساتراپی زندگی یک دختر ایرانی در انقلاب و جنگ از نمونه‌های فارسی است. این کتاب‌ها با ترکیب هنر تصویری در کنار داستان تجربه‌ای منحصر به فرد از مطالعه را ارائه می‌دهند.
به صورت کلی ژانرهای گسترده و مختلفی برای رمان‌ها وجود دارند. ما در این مقاله سعی کردیم مهمترین و پرطرفدارترین ژانرهای رمان را در ادبیات ایران و جهان معرفی کنیم. لزوما هر کتاب فقط یک ژانر ندارد و بسیاری از رمان‌های نوشته شده ترکیبی از ژانرهای مختلف می‌باشند.
افزایش سرعت مطالعه به بهبود یادگیری و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. از این رو این موضوع حائز اهمیت است و روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی برای آن وجود دارد...
2024-11-11 17:11:06 بیشتر بخوانید
نمایشگاه کتاب به دلیل جنبه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی حائز اهمیت هستند. این نمایشگاه‌ها مجموعه متنوعی از آثار را دارند وفرصتی مناسب برای مشاهده و..
2024-11-11 17:33:05 بیشتر بخوانید
کتاب‌ها در زندگی ما مهم هستند و می‌توانند سبب افزایش خودآگاهی و اطلاعات ما شوند. . همچنین قدرت یادگیری و خلاقیت ذهنی ما را تقویت می‌کنند. سالانه ..
2024-11-11 17:42:58 بیشتر بخوانید
ارزش‌ها و باورهای یک فرهنگ معمولاً از ادبیات آن سرچشمه می‌گیرد. در طول سال‌ها آثار ادبی، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را به عنوان ابزاری قدرتمند برای تغییر ...
2024-11-19 13:39:32 بیشتر بخوانیدکتاب به سبد خرید افزوده شد!
امکان افزودن تعداد بیشتر به سبد خرید وجود ندارد!
